KEMOTERAPİ NEDİR ?

Kemoterapi, tümörün ilaçla tedavi edilmesi demektir. Cerrahi ve ışın tedavisi ile birlikte tümör tedavisinin çok önemli bir parçasıdır. Kemoterapi ile tümör hücreleri öldürülür veya tümörün büyümesi durdurulmaya çalışılır. Bazen tek, bazen birkaç ilaç çeşitli yollarla verilerek uygulanır.

Tümörün cinsine ve hastanın özelliklerine göre değişik nedenlerle kemoterapi uygulanabilir.

*Tümörü tamamen yok etmek ve hastayı iyileştirmek için,

*Tümörün yayılmasını ve tekrarlamasını engellemek için,

*Tümörün büyümesini durdurmak veya yavaşlatmak için,

*Tümörün sebep olduğu belirtileri yok etmek için kemoterapi uygulanır.

Etkili bir tedavi yöntemi olmasına rağmen bazı durumlarda tümörü tamamen yok edemeyip sadece belirtilerini düzelterek rahat yaşamayı sağlayabilir. Bazı tümörlerde tek tedavi yöntemi kemoterapidir. Diğerlerinde ise kemoterapi diğer tedavilerle (cerrahi ve radyoterapi) peş peşe veya eş zamanlı olarak uygulanır.

Örneğin ameliyat öncesinde tümörü küçültmek amacıyla, veya ameliyattan sonra yayılmasını ve tekrarlamasını önlemek için kemoterapi yapılabilir. Aynı uygulamalar radyoterapi öncesinde ve sonrasında yapılabildiği gibi, radyoterapi ile aynı anda çeşitli yöntemlerle de kemoterapi uygulanabilir.

Kemoterapide kullanılan ilaçlar değişik yollarla uygulanır:

1. Damar yoluyla (en sık kullanılan)

2. Ağızdan

3. Vücut boşluklarına uygulanabilir.

KEMOTERAPİNİN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?

Kemoterapi büyüyen ve bölünen hücreleri öldürdüğünden bu tür özellikleri olan normal hücrelere de zarar verebilir. Bu tür hücreler kemik iliği, sindirim ve üreme sisteminde ve saç foliküllerinde bulunduğu için yan etkiler daha çok bu bölgelerde görülür. Kemoterapinin yan etkileriyle savaşabilecek birçok olanaklarımız olduğundan gerekli önlemler alındığı takdirde bu yan etkilerden korunabiliriz. Bu kitapçıkta sıralanan yan etkiler bütün hastalarda görülmeyeceğinden yan etki listesinin uzun olmasından ötürü endişeye kapılmanıza gerek yoktur. Yan etkiler kullandığınız ilacın türüne, dozuna, hastalığınızın türüne ve yapınıza göre değişiklikler gösterir. En sık görülen yan etkiler bulantı kusma, saç dökülmesi ve yorgunluktur. Yan etkilerin çoğu kemoterapi aldığınız sürece oluşur ve tedaviniz tamamlandığında kaybolur. Doktorunuzla sizde görülebilecek yan etkiler ve önlemleriniz hakkında tedavinize başlamadan önce mutlaka konuşunuz. Yan etkilerin bazıları sizin doğrudan hissedeceğiniz türdendir. Bazıları ise ancak birtakım kan tetkikleri ile anlaşılabilir. Yan etkiler erken ve geç olmak üzere ikiye ayrılır. Erken yan etkilerin çoğu kemoterapi aldığınız sürece oluşur ve tedavi tamamlandıktan sonra tamamen kaybolur; bazılarının düzelmesi ise daha uzun zaman alabilir. Normale dönme süresi yine kullanılan ilaç türüne, miktarına ve hastanın durumuna göre değişiklik gösterir. Sizi kemoterapi alımı süresince rahatsız eden yan etkilerin hemen hemen tamamı erken yan etkilerdir. Tedavi bitiminde kaybolacağından, bu yan etkiler nedeniyle tedavinizi aksatmamanızı ve yan etkileri en aza indirebilmek için doktorunuzla işbirliği yapmanızı öneririz.

• Yorgunluk ve Kansızlık
• Mikrop Bulaşması, enfeksiyon
• Kanama Problemleri
• Bulantı ve Kusma
• Saç Dökülmesi
• Yutma Güçlüğü
• İshal
• Kabızlık
• Kemoterapinin sinir sistemine etkisi
• Cilt ve Tırnaklara etkisi
• Mesane  ve böbreklere etkisi
• Cinsel fonksiyonlara etkisi
• Terleme
• İştahsızlık

KEMOTERAPİ SIRASINDA BAŞKA İLAÇLAR KULLANABİLİR MİYİM?

Genel kural olarak kemoterapi başka sebeplerle (şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp hastalığı, ağrı kesiciler) ilaç kullanmaya engel değildir. Ancak bu ilaçlar konusunda doktorunuzla görüşmeniz şarttır. Tedavi sırasında aspirin ve aspirin içeren ağrı kesici ateş düşürücüler almayın. Hastaneye yatmak için gelirken butün ilaçlarınızı yanınızda getiriniz.

Sıradışı Kanser Tedavileri ; Aile ve yakınlarınız tümör tedavisi aldığınızı öğrendiklerinde size, hastalığınıza iyi geldiği söylenen çeşitli yiyecek, vitamin ve ilaçlar almanızı önerebilirler. Bu tür öneriler sıklıkla televizyon, gazete ve dergilerde abartılarak bahsedilen tedavilerdir. Maalesef bunlar genellikle kesin veya tam olmayan bilgileri içerir. Bildirilen yüksek iyileşme oranları bilimsel çalışmalarda tekrar elde edilemez. Tümör tedavisinde gerçek ilerlemeler temel tıp buluşlarının (yeni ilaç ve yöntemlerin) klinikte uzun süre denenmesi ve geliştirilmesi ile sağlanır. Herkese önerilmeden önce dikkatli çalışmalar yapılması şarttır. Etkisi ispat edildiğinde dünyanın dört bir yanındaki hastalar için kullanıma sunulur.

Alternatif ya da tamamlayıcı tıp uygulayıcılarının en önemli söylemi modern ilaçların sentetik olduğu, hastalara faydadan çok zarar verdiği, buna karşın doğal ürünlerin daha güvenli ve hastaya şifa sunduğu şeklindedir. Ancak unutulmamalıdır ki mevcut ilaçların büyük kısmı bitki ve deniz ürünlerinin defalarca farklı test aşamalarından geçirilerek elde edildiği zorlu bir süreçle meydana getirilmektedir. Etkin bulunan ilaçlar ise uluslararası kuruluşlarca onaylanarak kullanıma sunulur. Tüm bu yolların alternatif tıp uygulayıcıları tarafından aşılması mümkün değildir. Ayrıca bazı bitkisel ürünlerin kemoterapi ilaçlarıyla etkileşebileceği tedavinizin etkinliğini azaltarak veya yan etkilerini artırarak olumsuz sonuçlara yol açabileceği akıldan çıkarılmamalıdır. Dolayısıyla bu tür tedavileri kullanmayı düşünüyorsanız veya kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza haber veriniz.

Aşağıda sıkça kullanılan bazı bitkisel ürünler ve onların etkileştiği ilaçlara örnekler

verilmiştir.

• Sarımsak- Dakarbazin ile etkileşir (Malign melanom ve Hodgkin lenfoma tedavisinde kullanılır).
• Soya, keten tohumu - Tamoksifen ile etkileşir. (Meme kanseri, endometriyum ve over kanseri tedavisinde kullanılır).
• Sarı kantaron otu- Neredeyse tüm kemoterapi ilaçları ile etkileşir.
• Ginseng, ekinezya, kedi otu, gingko: Bir çok kemoterapi ilacı ve akıllı molekül sınıfındaki ilaçlarla (tarceva gibi) etkileşir.
• Greyfurt: Birçok kemoterapi ilacı ile etkileşebilir.

ACİL DURUMLAR

Her kemoterapi alan hasta bu durumları önceden doktoruyla konuşmalı ve bu tür durumlarla karşılaştığı zaman vakit kaybetmeden telefonla veya şahsen doktoruyla temas kurmalıdır ve doktorunun vereceği tavsiyelere göre hareket etmelidir.

Randevu gününü beklemeden acilen başvurmanız gereken durumlar şunlardır.

• 38 derecenin üstünde ateş yükselmesi
• Herhangi bir yerinizde kanama
• Aşırı burun kanaması
• Ciltte oluşan morluklar
• İdrarda kanama
• Diş etlerinde aşırı kanama
• Hazneden normal adet dışı kanamalar.ACİL DURUMLAR
• Dışkıda taze kanama veya dışkının katran gibi siyah olması.
• Kusarak kahve telvesi gibi veya kırmızı renkte ağızdan kan gelmesi.
• Vücutta toplu iğne başı büyüklüğünde döküntüler.
• Öksürürken aşırı miktarda kan gelmesi.
• Daha önce olmayan nefes darlığı veya var olan nefes darlığında artış.
• Kilo kaybına yol açan, halsiz ve yorgun bırakan ishal.
• Normal dışkılama alışkanlığınızın dışında oluşan 3 günden fazla süren gaz ve  dışkı çıkaramama.
• Yemek yemenizi engelleyen ağız yaraları ve yutma güçlüğü.
• Ani olarak gelişen uyuşma, çift görme problemleri ve hareket bozukluğu, bilinç kaybı.
• Vücutta oluşan yaygın döküntüler.