Çocuklarda kasık fıtığı nedir?

Çocuklarda kasık fıtığı, karın içindeki doku ve organların, kasık kanalındaki doğumsal  bir açıklık yoluyla dışarı çıkmasıdır. Zamanında doğru bir şekilde müdahale edilmediğinde, organ kaybına hatta ölüme dahi neden olabilir. Yaklaşık her 100 erkek çocuğundan 3 ünde kasık fıtığı gelişir.  Kız çocuklarında kasık fıtığına daha az rastlanır ve kızlarda fıtıklaşan organ çoğunlukla barsak değil yumurtalıklardır. Erken doğan veya doğum kilolusu düşük olan bebeklerde fıtığa çok daha sık rastlanır.

Çocuklarda kasık fıtığı yetişkinlerden farklı mıdır?

Çocuklardaki kasık fıtığı hem oluşumu, hem de ameliyat  tekniği olarak yetişkinlerden farklılık gösterir. Çocuklarda görülen kasık fıtığının, erişkinlerdeki gibi kendini zorlamayla ilgisi yoktur. Çocuk fıtıkları doğumsal sebeplerle ortaya çıkar. Normalde doğumdan sonra kapanması gereken kasık kanalının açık kalması sonucu meydana gelir.

Çocuklarda kasık fıtığı  nasıl oluşur? Hidrosel nedir nasıl oluşur?

Anne rahmindeyken erkek bebeklerin testisleri (erkek yumurtası), karın içinde böbreklere yakın yerleşmektedir. Bebek gelişimiyle birlikte,  gelişmelerini tamamlarken, ilk oluştukları bu yerden  aşağıya doğru inerek, bir göç gerçekleştirip, olmaları gereken yer olan skrotuma (torbaya) yerleşirler. Erkek yumurtası  torbaya  inerken, beraberinde periton denilen karın içini kaplayan zar, kasık kanalına doğru sürüklenir ve kasık kanalında  bir kese oluşur. Bu kanal, normal şartlarda doğumla beraber işlevini kaybederek kapanır. Kızlarda ise aynı kanaldan,  rahimin karın içinde sabit durmasına yardımcı bağlardan birisi (round ligaman)  geçer,  Benzer mekanizmayla, kasık kanalında zardan bir kese oluşur. Normalde bu kanal da, doğum sonrası işlevini kaybederek kapanır. İşte bu kanalın  kapanmadığı durumlarda, karın boşluğu ile skrotum adı verilen torbalar (kızlarda genital bölge) arasında,  bir bir ucu karın boşluğunda bir ucu torbada olan bir kesecik oluşur ki;  karın içinden barsakların, karın içi organların üzerini kaplayan omentum adı verilen yağ tabakasının, kızlarda yumurta ve tüplerin bu kanala girmesi  fıtık oluşumuna yol açar. 

Eğer kanal açıklığı darsa ve sadece karın içi sıvısının geçmesine izin veriyorsa bu durumda fıtık benzeri Su toplaması meydana gelir.  Tıp dilinde “Hidrosel” olarak bilinen bu hastalığın halk arasında ki adı ise “Su fıtığı” dır. Eğer açık kalan kanal genişse, bu kanaldan karın içindeki organlar ve en sık olarak da barsak fıtıklaşır. İşte bu gerçek kasık fıtığıdır.

Çocuklarda kasık fıtığının belirtileri nelerdir?

Kasık fıtığı olan çocuklar, kasık bölgesinde, torbada veya kız çocuklarında kasıkta veya daha aşağıda genital bölgede beliren ve kaybolan ağrısız bir şişlik veya tümsek hikayesi ile müracat ederler. En sık sağda görülür. Ikınma, ağlama, öksürme gibi karın içi basıncının arttığı durumlarda,  bu şişlik daha belirgin hale gelir. Bu karın içi basınç artımı azaldığı takdirde bu şişlik de kaybolur. Çok ilerlemiş durumlarda fıtıklaşma çocuğun torbalarını dolduracak kadar aşağı, testislerin yanına kadar inebilir. Fıtık sıkışmadıkça ağrı yapmaz ancak huzursuzluk, rahatsızlık yapabilir. Daha büyük çocuklarda ayakta günlük aktivitelerde şişlik ortaya çıkar uzandığında veya uyurken azalır veya kaybolur Şişlik üzerine basıldığında, şişliğin kaybolmasına redüksiyon veya fıtığın redükte edilmesi denir. Kasık bölgesinde redükte edilebilen bir şişlik ya da zaman zaman ortaya çıkıp sonra kaybolan bir şişlik kasık fıtığı tanısını kesinleştirir.

Çocuklarda kasık fıtıklarının çok büyük bir çoğunluğunda, aile öyküsü ve hekimin muayenesi ile tanı konulabilmektedir. Şüpheli durumlarda ve karşı tarafın değerlendirilmesinde, fıtık ile hidroselin ayrılmasında  ultrasonografi tanıya yardımcıdır.

Hangi yaşta daha sık görülür?

Çocuklarda kasık fıtığı, doğumdan başlayarak her yaşta görülebilir. Üçte birinin tanısı ilk 6 ay içerisinde konulmaktadır. %90'ı 2 yaş'tan önce bulgu verir. Görülme sıklığı, normal süre ve kiloda doğanlarda % 1-3’tür.  Sağ tarafta görülme sıklığı % 60, sol tarafta %30, iki tarafta ise % 5-10 arasında değişir. Erken doğmuş ve kilosu düşük  bebeklerde daha sık görülür. Erken doğmuş çocuklarda bu oran %30 a kadar çıkabilir. Erkeklerde rastlanma oranı kızlardan 8–9 kat fazladır. Kasık fıtığına erkeklerde, erken doğanlarda, düşük doğum ağırlıklı bebeklerde, inmemiş testis, kalça çıkığı, bağ dokusu hastalıkları ailede fıtık öyküsü  olan çocuklarda daha sık rastlanır.
 

Fıtık şüphesi olunca ne yapılmalıdır?
Çocukluk çağında, kasıkta fark edilen, zaman zaman ortaya çıkıp, kendiliğinden ya da elle basmakla kaybolabilen şişlik, akla öncelikle kasık fıtığını getirmelidir. Çocukta kasık fıtığı şüphesi varsa, en kısa zamanda bir çocuk cerrahı tarafından değerlendirilerek, tanısının kesinleştirilmesi gerekir. Tanı kesinse kasık fıtığı, karın içi organlarının sıkışarak boğulması riskini ve testisinde zarar görmesini engellemek için, mümkün olan en kısa zamanda, yani belli bir yaş veya aya kadar beklenilmeden, ameliyat edilerek tedavi edilmelidir. Burada kesinlikle bir yaş sınırı söz konusu değildir.

Fıtık tehlikeli midir?

Fıtık mümkün olan en kısa zamanda tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Tedavide gecikmeler olduğunda barsak düğümlenmeleri, barsak ve yumurtalık çürümeleri meydana gelebilir ve  birkaç saat içinde doğru müdahaleler yapılmazsa sıkışan organların beslenmeleri bozulabilir ve organlarda çürüme meydana gelebilir

Fıtığın boğulması ne demektir?

Kasık fıtığı olan çocukların % 10'u  fıtığın boğulması sebebi ile gelir. Boğulma, fıtık kesesi içerisine giren, karın içi organların burada sıkışmasına bağlıdır. Şişlik üzerine yapılan, yumuşak bir baskıyla, karın içine gönderilemeyen fıtığa “boğulmuş fıtık” denir. Bu durumda çocukta huzursuzluk, ağrı ve kusma ortaya çıkabilir. Bu şekilde devam ederse dışkı yapamama ve karın şişliği ortaya çıkabilir. Uzun süren fıtık boğulması nedeniyle, bağırsakları besleyen damarlar sıkışarak, bağırsak çürümesi denilen ve acil cerrahi müdahele gerektirebilen, hayatı tehdit eden durumlar ortaya çıkabilir. Çocuğun testiside bu sıkışmadan zarar görebilir.

Boğulmuş fıtığın tehlikesi nedir neler yapılır

Çocuklarda kasık fıtığıözellikle oluşturabileceği komplikasyonlarla oldukça tehlikeli  bir hastalıktır. Fıtığın içine giren barsağın boğulma ihtimali %5-18 dir. Boğulmuş fıtıkların 2/3ü bir  yaşa kadar görülür. Yaş ne kadar küçükse boğulma riski o kadar fazladır. kızlarda kese içindeki yumurtanın sıkışarak gangren olabilme ihtimali %27 dir. Boğulmuş fıtıkların yaklaşık %80'inde fıtık redükte edilebilir. Bu durumda gecikme  çocuğun hayatını tehdit edebilir, fıtık kesesine girerek sıkışan organların kanlanmaları ve beslenmeleri birkaç saat içinde bozulur ve çürüme meydana gelebilir. Organ kaybına neden olabilir, acil ameliyat gerektirebilir. Çocuklarda özelliklede bebeklerde acil ameliyat her konuda riski artırır. Burada fıtığın tekrar etme ihtimalide normal ameliyata göre fazladır. Ayrıca yumurta, tüpler, testis ve barsaklarda zarar görme veya kayıp sözkonusu olabilir

En Kısa Sürede Ameliyat Şart

Bebek ve çocuklarda kasık fıtığı, ameliyatsız iyileşmez. Bir günük de olsa, daha büyükte olsa, kasık fıtığının tek tedavisi ameliyattır. Bu ameliyat acil değil ancak acele yapılması gereken bir ameliyattır. Tanı konulduktan sonra 2-3 gün içinde ameliyat gerçekleştirilmelidir. Beklenmesi gereken bir yaş ya da süre söz konusu değildir. Yukarıda bahsettiğimiz, kasık fıtığı kesesi içine giren bağırsak, omentum denilen yağ dokusu ve yumurtalıklar, bu kese içinde sıkışıp kalırlarsa tedavisi çok zor durumlar karşımıza çıkabilir. İnkarserasyon ya da fıtık boğulması denilen bu durumda çocuk ya da bebeğin hayatı risk altına girebilir, ayrıca organ kaybı riski de beraberinde gelir.Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yatan yenidoğanlarIn ameliyatları da hastaneden çıkmadan, hasta taburcu edilmeden yapılmalıdır. Hidrosel adını verdiğimiz su fıtıklarında ise özel bazı durumlar dışında ameliyat için 1- 1,5 yaşa kadar beklenebilir Bu özel durumlara ve erken ameliyata tecrübeli çocuk cerrahisi uzmanları karar vermelidirler.

Fıtık ameliyatı zor mudur?
Eğer çocuk acil şartlar olmadan, tespit edildikten hemen sonra uygun şartlarda ameliyata alınırsa, bu ameliyat zor bir ameliyat değildir. Çocuk cerrahisi pratiğinde en sık yapılan ameliyatlardır. Doğru cerrahi teknikler uygulandığında ve  çocukla uğraşan deneyimli hekimlerce yapıldığında zor bir ameliyat değildir, Biz hastanemizde bu ameliyatı “günübirlik cerrahi” olarak uygulamaktayız. Hastaların önemli bir bölümü ameliyattan 2–3 saat kadar sonra evlerine gidebilir ve hastanede yatmaları gerekmez.

Kasık fıtığı ameliyatı

Bebek ve çocuklarda kasık fıtığı ameliyatı günübirlik bir ameliyattır. Yani bebek ameliyat için getirilir, ameliyatı yapıldıktan 2-3 saat sonra çocuk evine gönderilebilir. Bu ameliyat, genel anestezi altında yapılır. Deneyimli bir çocuk anesteziyologunun elinde riskli bir anestezi değildir. Ameliyat öncesinde, anestezi açısından bazı testler yapılarak, çocuk ameliyata hazırlanır. Çok korkan büyük çocuklarda gerekirse sakinleştirici ilaçlar verilebilir. Kasık bölgesinden yapılan 1 cm'lik bir kesiden çok rahatlıkla yapılabilen bir ameliyattır. Eldiven parmağı şeklindeki fıtık kesesi bulunarak, erkeklerde sperm kanalı ve testisin damarlarından, bunlara zarar vermeden dikkatli bir şekilde ayrılır ve karın içine girdiği iç kanal seviyesinden bağlanan kese kesilerek çıkartılır. Cilt estetik ve emilebilir dikişlerle kapatılır, hiç bir şekilde dikiş almaya ya da pansumana gerek yoktur. Ameliyattan 3 saat kadar sonra hastalar ilk beslenmelerini takiben evlerine yollanırlar ağrı kesicilere nadiren ihtiyaç duyulmaktadır 

Kasık fıtığı kısırlığa neden olur mu?
Tedavide gecikme, değişik nedenlerle testislere zarar verebilir. Öncelikle,  fıtığın sıkışıp boğulması,  testise ait damarlara baskı yaparak , yumurtanın olumsuz etkilenmesiyle normal gelişmesini bozabilir veya çürüyerek kaybına sebep olabilir.  Diğer ve daha önemli bir kısırlık nedeni de bu operasyonun deneyimsiz ellerde ve çocuklara uygun olmayan, yetişkin benzeri yöntemlerle ameliyat edilmesiyle oluşan testis zararlarıdır. O nedenle  bu ameliyatlar, mutlaka deneyimli çocuk cerrahları tarafından yapılmalıdır.

Fıtık tekrarlar mı?
Ameliyat olan tarafta fıtığın tekrarlaması ihtimali ise ehil ellerde sıfıra yakındır. Uzun süre izlemde hem görsel hem de işlevsel olarak herhangi bir sorun ortaya çıkmamaktadır. Öte yandan, sağ ve sol olmak üzere iki kasık kanalımız mevcuttur, bu iki kanal birbirinden bağımsız olarak fıtık oluşturabilir. Dolayısıyla tek taraflı ameliyatlardan sonra öbür kasıkta fıtık olma ihtimali vardır. Özellikle sol tarafta kasık fıtığı varsa, sağ tarafta çok yüksek oranda fıtık ortaya çıkabilir. Ancak bu bir tekrarlama değil diğer kasıkta yeni gelişmedir. Bu ihtimal erkek çocuklarda daha az, kızlarda ise çok daha fazladır. Bu durumda yeniden ameliyat zorunlu olduğu için ameliyat öncesi dikkatli bir değerlendirme yapmak gereklidir.

Ameliyattan Sonra İzlem Gereklimidir?

Ameliyattan bir gün sonra hastalar kontrole çağrılır. Pansumanı açılır ve açık bırakılır. Başkaca pansumana veya herhagi bir şey sürülmesine gerek yoktur. Ameliyat bölgesinde ve torbada yapılan işleme bağlı şişlikler olabilir, normalde bu şişlikler 1-2 ay içinde yavaşça kaybolur. Uzun süreli takipte fıtığın tekrarlaması çok nadirdir.