Vitaminler, hayatımızın her döneminde ihtiyaç duyduğumuz bileşenlerdir. Ancak çocukluk dönemlerinde bu durum daha fazla önem kazanır. Vitamin eksiklikleri çocuklarda çeşitli hastalıklara neden olacağı gibi bazı hastalıkların sonucu olarak da ortaya çıkabilir.

Vitamin eksiklikleri birçok hastalığa sebep olduğu için nedenleri muhakkak araştırılmalıdır. Kış mevsiminde enfeksiyonlardan korunmak ve vücut bağışıklığını arttırmada vitaminlerden zengin besinlerin yenmesi gerekmektedir. Yiyeceklerin yıkanma, saklanma ve pişirilme süreçlerinde vitamin içeriklerinin önemli bir kısmı kaybolmaktadır. Eğer yeterli miktarda vitaminleri doğal yoldan alamıyorsak ve eksiklikleri tespit edildiyse takviye olarak kullanmalıyız. Örneğin kış aylarında güneş ışınlarından az yararlanamadığımızdan dolayı çocuklarda D vitamini gereksinimi artmaktadır. Çocuklar bulundukları ortamlarda virüs ve bakterilerin saldırısına maruz kalır. Çocukların bağışıklık sistemi iyi çalıştığında mikroplara karşı daha dirençli olup, hastalıklara yakalanma riskleri de azaltmaktadır.

Vitamin eksikliklerinde kırılgan saç ve tırnaklar, saç dökülmesi-kaybı, halsizlik, çabuk yorulma, ağızda aftlar, ağız kenarında ayrılmalar, diş eti kanamaları, görme bozuklukları, kepeklenme, kas krampları gibi şikayetler olabilir. Vitamin eksiklikleri tespit edildiğinde tedavi ve takip edilmelidir.

D Vitamini Eksikliği Belirtileri

 Halsizlik , Yorgunluk, Depresyon eğilimi, Vücutta kramp hissi

Bu şikayetleri olan çocuklarda eksiklik tespit edildiğinde gerekli tedavi ve takip planlanır.

Yenidoğan döneminde d vitamini eksikliği olmaksızın bebeklerde 1 yaşına kadar koruyucu d vitamini takviyesi verilmektedir.

B12 Vitamini

• B12 vitamini hayvansal gıdalarda, özellikle kırmızı ette bulunur.

• Beslenme yoluyla alınan B12 vitamininin tek kaynağı et ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalardır.

• En fazla karaciğer ve böbrekte bulunur.

Serum vitamin B12 düzeyinin <200 pg/ml olması eksikliktir.

Vitamin B12 Eksikliği Belirtileri

ØPernisyöz anemi (Makrositik anemi),

ØKonsantrasyon güçlüğü, hafıza zayıflığı, oryantasyon bozuklukları, demans, görme bozuklukları, depresyon, konfüzyon.

ØGaz ve konstipasyon

ØAğız içinde ağrı, dilde düzleşme, ağrı ve tat duyu kaybı.

ØSinir hasarları, yürüme bozukluğu, el-ayaklarda karıncalanma ve uyuşukluk

 ØInsomnia

ØÇocuklarda büyüme- gelişme geriliği, hareket bozuklukları ve megaloblastik anemi

Vitamin b 12 eksikliklerinde uygun tedavi ile 2-4 haftada kansızlık düzelir, nörolojik bulgular için süre değişkendir.

Folik Asit Eksikliği

Folik Asit Kaynakları

Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, brokoli, kuşkonmaz, marul gibi), Sakatat, Turunçgiller, Baklagiller, Yumurta sarısı, Tahıl taneleri, Balık eti, Süt, süt ürünleri, Fıstık ve badem

SEMPTOMLAR

•Omurga bölgesinde açıklık (Fetuste Spina bifida)

•Kansızlık (Megaloblastik anemi)

•Çarpıntı, nefesin kesilmesi hissi

•Yorgunluk, irritabilite, başağrısı

•İshal, kilo kaybı

•Kırmızı dil

OMEGA 3 ve 6

Omega-6 linoleik asit, Omega-3 linolenik asit olmak üzere iki tipi vardır.

Kaynakları;

• Hayvansal kaynak olarak balık (ringa, uskumru, sardalye, alabalık ve somon) ve az miktarda yumurtada bulunur.

• Bitkisel olarak; keten tohumu yağı, soya fasulyesi yağı, ceviz, balkabağı çekirdeği, kenevir tohumu yağı ve semizotu gibi yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagillerde bulunur.

Anne-bebek sağlığı,beyin gelişimi, göz sağlığı, kemik- eklem sağlığı, kalp-damar sağlığı için olmazsa olmaz.

DEMİR

Karaciğer, kırmızı et (100gram ciğer 4-5 mg demir), Koyu yeşil yapraklı sebzeler, Balık, Kurubaklagiller, Kabuklu yemişler, Taze ve kuru meyveler, Yumurta

Demir Eksikliğinin Nedenleri

1-Diyet;

Erken inek sütü alımı, Katı gıdalara erken geçilmesi, C vitamininin yetersiz alınması, Kırmızı etin az tüketilmesi, Fazla çay içilmesi, Anne sütünün 6 aydan sonra tek başına kullanılması, Düşük sosyoekonomik durum (sık infeksiyon geçirme)

2- Artmış demir ihtiyacı;

 Düşük doğum ağırlıklı bebekler, Prematüreler, Adolesan

3-Kan kaybı

4-Azalmış emilim; Antasit tedavisi/yüksek gastrik pH Malabsorbsiyonlar, H.pylori

KLİNİK

Solukluk, huzursuzluk, iştahsızlık, Çabuk sinirlenme, Egzersiz intoleransı, Sık hastalanma, Toprak yeme, pika, Yutma güçlüğü, Çevreye ilgisizlik, dikkat eksikliği, Konsantrasyon güçlüğü, davranış değişiklikleri, Uyku bozuklukları, Mental-motor gelişim testlerinde bozukluk

Demir eksikliğinin uygun şekilde tedavisi kan sayımı normale döndükten sonra 6-8 hafta daha tedavi edilmelidir.

Demir eksikliği olmaksızın bebeklerde 4 ay-1 yaş arası koruyucu demir tedavisi verilmektedir.

ÇİNKO

Görevleri;

Hemoglobin sentezinde, Kemik gelişiminde, Kollajen metabolizmasında, Enzim kofaktörü olarak, Pankreas β-hücrelerinde insülin sentez, depolanma ve salınmasında

ÇİNKO İÇEREN BESİNLER;

Ispanak, kırmızı et, susam, kabak çekirdeği, yoğurt, peynir, süt, enginar, yumurta, muz, domates, bezelye, bitter çikolata

Çinko eksikliğinde

İskelet gelişimi bozukluğu, Saç dökülmesi, tırnak kırılması, Yara iyileşmesinde bozulma, Erkek infertilitesi, Dermatit, İmmün yetmezlik

Çocukların şikayetleri olduğunda yada rutin kontrollerini sırasında vitamin eksiklikleri açısından değerlendirilmesi gerekmektedir. Vitamin eksikliği tespit edildiyse uygun şekilde tedavi edilmelidir. Gelişigüzel vitamin kullanımından kaçınmamız gerekir.